Ngày 27/1/1973, tại Trung tâm Hội nghị Quốc tế ở thủ đô Pari, Hiệp định Pari về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam được ký kết. Đây là mốc son lịch sử, mở đường cho ngày trở về của các chiến sĩ cách mạng bị địch bắt, tù đày.

          Thực hiện nội dung của Hiệp định Pari, các cuộc trao trả tù binh – tù chính trị giữa ta và đối phương được triển khai từ tháng 2/1973, tại nhiều địa điểm khác nhau, trong đó hai địa điểm trao trả lớn nhất là sông Thạch Hãn (tỉnh Quảng Trị) và sân bay Lộc Ninh (nay thuộc huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước).

Tại địa bàn tỉnh Quảng Trị lúc bấy giờ, song song với chủ trương chống quân địch lấn chiếm, bảo vệ vùng giải phóng, ta khẩn trương tổ chức lực lượng bảo đảm chuẩn bị địa điểm, cơ sở vật chất, hậu cần để trao trả tù binh địch và nhận lực lượng tù chính trị yêu nước của ta. Địa điểm bờ Bắc sông Thạch Hãn là địa điểm được chọn trao trả nằm trong vùng giải phóng của ta, nên phía ta phải chuẩn bị lán trại làm việc cho cả 4 phái đoàn.

Thực hiện điều III, Nghị định thư về trao trả nhân viên quân sự và nhân viên dân sự của Hiệp định Pari, các cuộc trao trả tù binh – tù chính trị giữa ta và đối phương được triển khai từ tháng 2/1973, tại nhiều địa điểm khác nhau, trong đó hai địa điểm trao trả lớn nhất là sông Thạch Hãn (tỉnh Quảng Trị) và sân bay Lộc Ninh (nay thuộc huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước).

Tại địa bàn tỉnh Quảng Trị lúc bấy giờ, song song với chủ trương chống quân địch lấn chiếm, bảo vệ vùng giải phóng, ta khẩn trương tổ chức lực lượng bảo đảm chuẩn bị địa điểm, cơ sở vật chất, hậu cần để trao trả tù binh địch và nhận lực lượng tù chính trị yêu nước của ta.

Địa điểm bờ Bắc sông Thạch Hãn là địa điểm được chọn trao trả nằm trong vùng giải phóng của ta, nên phía ta phải chuẩn bị lán trại làm việc cho cả 4 phái đoàn.

Trung tá Lương Chí Hiền – Nguyên chính trị viên, Bộ CHQS Tỉnh Quảng Trị được Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam quyết định cử làm Trưởng tiểu ban trao trả tù binh ngụy và đón nhận tù binh chính trị yêu nước của ta chiến thắng trở về.

50 năm đã trôi qua, dù đã tuổi cao sức yếu, nhưng ký ức về Cuộc trao trả tù binh năm 1973 vẫn in đậm trong tâm trí ông Lương Chí Hiền ở Khu phố 4, phường 2, thị xã Quảng Trị - Nguyên Trưởng Tiểu ban trao trả tù binh địch và đón nhận tù chính trị yêu nước trở về.

Ông Lương Chí Hiền xúc động nói: “ Khi tôi được phân công nhiệm vụ làm Trưởng tiểu ban trao trả tù binh, chúng tôi đã tập hợp lại và tiến hành trao trả khoảng gần  5.000 tù binh của địch. Qúa trình trao trả diễn ra trong 3 tháng và thành công tốt đẹp. Tù binh ta trao trả được trang bị quần áo mới, valy, mũ, túi xách và các loại quà lưu niệm, nên họ rất cảm kích và biết ơn cách mạng ta. Qúa trình trao trả có sự tổng kết rút kinh nghiệm và được đánh giá Quảng Trị làm tốt công tác trao trả tù binh.”

50 năm sau sự kiện cuộc trao trả từ binh – tù chính trị giữa ta và đối phương đã đi vào lịch sử quê hương, lịch sử của dân tộc như một mốc son chói lọi trong trong sự nghiệp đấu tranh, giải phóng dân tộc, giải phóng quê hương, đất nước.

Sự trở về của các cán bộ, chiến sỹ trong ngày chiến thắng cách đây 50 năm là di sản tinh thần cách mạng của lòng yêu nước nồng nàn, tinh thần kiên trung, quả cảm và ý chí quyết thắng của những chiến sỹ cách mạng Việt Nam, là tấm gương sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng thời đại Hồ Chí Minh.

                                                Thực hiện: Ngọc Lan – Khánh Huyền