50 năm đã trôi qua, nhưng trong ký ức của những người tù chính trị yêu nước trở về năm ấy vẫn không thể nào quên những cảm xúc vỡ ào trong niềm vui chiến thắng. Bởi đối với họ, ngày trở về năm ấy chính là ngày họ được hồi sinh.

Nhắc lại những ký ức 50 năm về trước, ngày được trao trả về với Tổ quốc, với quê hương, gia đình, ông Lê Minh Đức, Khu phố 1, phường 2, thị xã Quảng Trị - Tù chính trị Côn Đảo, Phú Quốc vẫn không kìm nén được sự xúc động, bồi hồi.

Ông Đức chia sẻ: “ Ngày tôi được trao trả về tại đây thời gian khoảng 8 – 9h ngày 19/2/1973. Địch chở tôi cùng các đồng chí, đồng đội  từ Phú Quốc về sân bay Huế, rồi đưa chúng tôi lên xe ô tô chở đi. Lúc đó, chúng tôi cũng không biết được chở đi đâu, tưởng đưa về Nam Bộ. Chỉ khi xe dừng lại bên này sông, nhìn qua bên kia sông thấy cờ Tổ quốc tung bay, thì lúc đó, chúng tôi mới vỡ òa vui sướng là biết mình được sống rồi, được về với Đảng với dân rồi. Khi xuống sống, tôi cùng các đồng đội được cano chở qua sông bên kia. Khi gần tới bờ bên kia, thấy bộ đội địa phương và Nhân dân đứng đón đợi chúng tôi rất đông, nhiều đồng đội của tôi không kìm nén được cảm xúc đã nhảy xuống sông, chạy ùa vào với quân, dân. Tôi thì sức khỏe yếu, nên được dìu xuống, đưa vào bờ. Lúc bên mình kêu tên để nhận người, lúc đó chúng tôi không thể tả được cảm xúc của mình nữa…”

5 năm bị giam ở nhà tù Côn Đảo, Phú Quốc, ông Nguyễn Thanh Minh - Khu phố 4, phường 2, thị xã Quảng Trị và phần lớn các đồng chí, đồng đội của ông không nghĩ sẽ có ngày được trở về với Tổ quốc, với gia đình. Chính vì vậy, “ Ngày trở về” tại bờ Bắc sông Thạch Hãn năm 1973 là ngày không thể quên đối với ông Minh cũng như với mỗi người tù chính trị năm ấy.

Ông Nguyễn Thanh Minh, Khu phố 4, phường 2, thị xã Quảng Trị - Tù chính trị Côn Đảo, Phú Quốc nói: “ Lúc chúng tôi được đưa lên máy bay để di chuyển đi thì tôi cũng như các đồng đội không nghĩ là được đi trao trả về đâu, vì sợ là bị đưa đi thủ tiêu. Chỉ khi ra tới bên này sông, nhìn sang bên kia sông thấy bộ đội và dân ta rất đông và thấy cờ giải phóng tung bay, lúc đó chúng tôi mới xác định được sống, được trở về.”

50 năm đã trôi qua với biết bao đổi thay của quê hương, đất nước. Những mái tóc đen của những người tù chính trị yêu nước năm nào nay đã nhuốm bạc của thời gian. Những bãi lau sậy năm nào đã hồi sinh của sự sống. Nhưng trong tâm trí của những Người Tù chính trị yêu nước – Ký ức Ngày trở về trên dòng sông Thạch Hãn năm ấy sẽ luôn hằn sâu không bao quên.

                                                Thực hiện: Ngọc Lan – Khánh Huyền